जोर्डन
जोर्डन
हाम्रो अध्ययन: जोर्डन साउदी अरेबिया, इजरायल र सिरियासँग सिमाना जोडिएको एक सानो भूपरिवेष्ठित राष्ट्र हो। यहा सबैभन्दा बढि जोखिममा परेका समूहहरू जोर्डनी, प्यालेसटाइनी, सिरियाली र यमनी शरणार्थीहरू हुन्। उनीहरू शरण दिइएको समुदायहरु, क्याम्पहरु र त्रिपालले बनाईएका बस्तिहरुमा बसिरहेका छन्। हामी यो अध्ययन ३६,००० किशोरकिशोरिहरूमा गर्न गइरहेका छौँ। हाम्रो अध्ययनले किशोरकिशोरीहरूसङ्गसँगै उनीहरुलाई हेरचाह गर्ने मानिसहरु, शिक्षकशिक्षिकाहरु र समुदायाका अरु सदस्यहरुलाई पनि समावेश गर्दछ।
परिवेश: संसारमा रहेका शरणार्थीहरुको संख्यालाई जोर्डनमा रहेका शरणार्थीहरुसँग तुलना गर्ने हो भने दोस्रो ठूलो हिस्सा शरणार्थीहरु जोर्डनमा छन्। जोर्डनमा प्रति १००० बासिन्दाहरु मध्ये ८९ जना शरणार्थीहरु छन्। शरणार्थीहरुका लागि सयुक्त राष्ट्र सङ्घीय उच्च आयोगले जुन २०१८ मा दिएको तथ्यांक अनुसार जोर्डनमा आधिकारिकरुपले दर्ता भएका २० लाख भन्दा बढी प्यालेसटाइनी र ६६०,००० सिरियाली शरणार्थीहरु रहेका छन्। तर सिरियाली शरणार्थीहरुको संख्या तथ्यांकमा भएकोभन्दा लगभग दुईगुणाले बढी रहेको सरकारी श्रोतले अनुमान गरेको छ। यस तथ्यांक अनुसार तिनीहरुमा २० लाख प्यालेसटाइनी र १५ लाख सिरियाली शरणार्थीहरु छन्। धेरैजसो शरणार्थीहरु गरिब छन्। उदहारणका लागि भर्खरैको अध्ययनले ९०% सिरियाली बालबालिकाहरु जोर्डनमा गरिबीको रेखामुनी बाँचिरहेको देखाएको छ।
शिक्षा र सिकाई: जोर्डनमा किशोरीहरु किशोरहरुभन्दा बढी मात्रामा विद्यालयमा उपस्थित हुने गर्छन्: कतिपय केटाहरुले/ किशोरहरूले काम गर्नको लागि विद्यालय छाड्छन् भने कतिपयले शिक्षकशिक्षिकाले दिने शारीरिक यातनाले गर्दा छाड्छन्। १५% किशोरहरुको तुलनामा १०% मध्यामिक विद्यालय उमेर समूहका जोर्डनी किशोरीहरु विद्यालय बाहिर छन्। सिरियाली शरणार्थीहरुको भर्ना दर धेरै कम छ: मात्र ७२% ९-१४ वर्ष उमेर समूहका र २९% १५-१७ वर्ष उमेर समूहका सिरियाली किशोरीहरु विद्यालयमा भर्ना भएका छन्। किशोरहरूका लागि भने यो दर क्रमश: ६३% र २२% छ।
शारीरिक स्वायत्तता, निष्ठा र हिंसा बाट मुक्ति/ स्वतन्त्रता: जोर्डनमा किशोरीहरु- विशेषगरी सिरियाली शरणार्थी किशोरीहरु बालविवाहको जोखिममा छन्। ९ जना जोर्डनी किशोरीहरुमा १ जना र त्यस्तै गरी ३ जना सिरियाली किशोरीहरुमा १ जनाले १८ वर्ष पुग्नु अगावै बिहे गर्दछन्। विशेषगरि जोर्डनमा बसीरहेका सिरियाली शरणार्थी किशोरहरुमा पनि हिंसा अनुभव गर्ने सम्भावना बढि रहन्छ। शरण दिइएका समुदायका किशोरकिशोरीहरुबाट उनीहरुलाई अत्याधिक मात्रामा हिंसा छ भन्ने कुरा धेरै अध्ययनले पत्ता लगाएको छ । केही समुदायहरुमा हिंसा अत्याधिक बढि भएकोले गर्दा अभिभावकहरूले आफ्ना केटाकेटीहरुलाई हिंसाबाट जोगाउन विद्यालयबाटै बाहिर निकाल्छन्।
स्वास्थ्य, पोषण, यौन तथा प्रजनन् स्वास्थ्य: जोर्डनमा किशोरकिशोरीहरु पोषण सम्बन्धी विभिन्न किसिमका चुनौतिहरु सामना गर्छन्: जोर्डनीहरुमा मोटोपनको समस्या बढ्दो रुपमा छ भने सिरियाली शरणार्थीहरुमा खाद्य असुरक्षाको दर उच्च गरिबीको कारणले गर्दा बढी छ। बालविवाहका कारण सिरियाली शरणार्थी किशोरीहरु किशोरवस्थामै गर्भवती हुने उच्च जोखिममा छन्। बच्चा जन्माउने १० जना महिलाहरुमध्येमा लगभग १ जना महिला १८ वर्ष मुनिका किशोरीहरु हुन्छन्। अर्कातर्फ किशोरहरु लागुऔषध दुर्व्यसनको उच्च जोखिममा छन् : लगभग आधाजतिले दैनिकरुपमा धुम्रपान गर्ने कुरा बताए र क्रमिकरुपले बढ्दो लागुऔषध दुर्व्यसन चिन्ताको विषय भएको छ।
मनोसामाजिक स्वास्थ्य: समग्रमा ] धेरैजसो जोर्डनी किशोरीहरु आफ्नो भविष्यको बारेमा आशावादी रहेको र आफ्नो परिवारसँग राम्रोसँग निकट रहेको महसुस गर्छन्। तर किशोरीहरु निराशा र खानपानको अमेलसँग संघर्ष गर्दैछन् । किशोरीहरुमा निराशा र खानपानको अमेलको समस्या छ भनेर भन्यो भने उनीहरुको विवाहको सम्भावना बिग्रिन्छ भन्ने सामाजिक कुरीतिले गर्दा अभिभावकहरू चिन्तित हुन्छन र किशोरीहरुले उपचार पाउँदैनन्। अरु भन्दा खुसि देखिएता पनि जोर्डनी किशोरहरु बढी एक्लोपन महसुस गर्ने र आफ्ना अनुभूतिहरु कोहीसँग व्यक्त गर्न सक्छु भन्ने कुरामा कम विश्वास गर्छन भन्ने प्रतिवेदनहरूलेदेखाउँछन्।शरणार्थी किशोरकिशोरीहरुले निराशा (डिप्रेसन), चिन्ता, तनाव र पि टि एस डी भएको जनाए तर - किशोरीहरु यी सबै भावनाहरुलाई आफूभित्रै दबाउने र किशोरहरुले चाहिँ यसलाई बाहिर व्यक्त गर्ने गरेको पाइयो।
आवाज तथा निकायहरु: सामाजिक मूल्यमान्यताहरुले आफु भन्दा अघिल्लो पुस्तालाई आदर गर्नु पर्छ भन्ने कुरालाई महत्त्व दिने हुँदा तुलानात्मक रुपले जोर्डनमा किशोरकिशोरीहरुको निर्णय गर्ने तहमा सीमित स्थान मात्र छ/पहुँच छ। यसमा पनि विशेषरुपले किशोरीहरु पछाडि परेका छन्। किशोरहरुको भन्दा उनीहरुको गतिशीलता अत्यन्त सीमित छ। किशोरावस्तामा पुगेपछि उनीहरु आफ्नो अभिभावकको निर्णयमा रहनुपर्ने हुन्छ।यस मध्ये पनि सिरियाली किशोरीहरु पछाडि परेका छन्: एक तिहाई किशोरीहरु मात्र दैनिक रुपमा आफ्नो घर छाड्छन्।
आर्थिक सशक्तिकरण: जोर्डनमा युवा बेरोजगारी दर उच्च छ। संसारमा सबैभन्दा न्यूनदरको महिला श्रमिक सहभागिता भएको देश पनि जोर्डननै हो। शरणार्थी किशोरहरु बालश्रममा आबद्ध भएको भएता पनि उनीहरुका लागि खुला गरिएका कामहरु सामान्यरुपमा उनीहरूलाई शोषण गर्ने र न्यून पारिश्रमिकदिने खालका हुन्छन्। किशोरीहरुको रोजगारीमा पहुँच भन्ने कुरा त्यहाँ हुँदै नहुने कुरा हो।
अध्ययनमा आधारित तथ्यहरू: हामीले किशोरकिशोरीहरूको लागि गरेको अवस्था विश्लेषणले जोर्डनी, सिरियाली र प्यालेस्टाइनी किशोरकिशोरिहरूको अनुभवहरू प्रस्टरूपमै भिन्न छन् भन्ने निस्कर्ष निकालेको छ। यसर्थ यहाँ किशोरकिशोरी सम्बन्धीको सूचनालाई धेरै नै बढी बलियो बनाउनु पर्ने भन्ने कुरा हाम्रो अध्ययनले पायो । उनीहरूको भलाइका लागि महत्त्वपूर्ण विचार पुर्याउनु पर्ने देखिन्छ। भिन्न किशोरकिशोरी समूहहरूले सामना गर्नु पर्ने विशेष उमेर, लैङ्गिक र राष्ट्रियता सम्बन्धित जोखिमहरू तथा अवसरहरू बारे ध्यान दिएर अध्ययन गर्नु पर्ने देखिन्छ । त्यसैगरी शरणार्थी समुदाय भित्र पनि शिबिर मा बस्ने र समुदायमा बस्ने किशोर किशोरी हरुको फरक भोगाईको बारेमा तुलानात्मक अध्ययन गर्न जरुरी रहेको यस अध्ययनले पाएको छ ।